Tháng 07 năm 2017
Đây là bài phân tích mà có lẽ tôi đã phải phân tích lại cả chục lần theo yêu cầu, vì hàng ngày nhiều người học kinh tế tài chính và thực tập sinh hay theo dõi trên TV, báo chí truyền thông VN, rồi chuyên gia phân tích ban bộ như Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Ngân hàng Nhà nước, câu lạc bộ doanh gia, chuyên gia kinh tế của VN rồi học viện, đại học tài chính ngân hàng, họ hay lý luận giải thích một đồng tiền giảm giá sâu sẽ kích thích thúc đẩy tăng trưởng kinh tế nhờ tiền rẻ dễ cạnh tranh xuất khẩu vì bán hàng giá rẻ,...họ chỉ khôn nhà dại chợ thôi chứ đầu tư ra bên ngoài thì đa số đều sạch vốn vì thiếu chiến lược gia phân tích tài chính trong đầu tư.
Trước hết ta hết sức thân trọng khi sự dụng nghiệp vụ đầu tư tài chính để tính toán trong kinh tế. Đó là những quốc gia xuất khẩu các hàng hóa hay dịch vụ mà được định giá bằng đồng USD, như dầu thô chẳng hạn. Đó là các nước Nga, United Arab Emirates, Venezuela, Algeria, Iran, Iraq, Kuwait, Saudi Arabia, Qatar,…hay các nước bán hàng hóa qua trung gian, tức là nhập nguyên liệu hay hàng hóa rồi chế xuất bán lại kiếm lời ở giữa,…thì việc giữ vững ổn định tỷ giá hối đoái cố định cột chặt vào đồng USD thì giảm phí tổn tài chính và có lời nhiều hơn.
Chẳng hạn Saudi Arabia neo đồng Riyal vào đồng USD với tỷ giá 3,75 Riyal = 1 USD nhiều chục năm mà tôi hay phân tích đó là khi giá dầu sụt giảm thì đồng $ tăng giá và Saudi Arabia bán dầu giá thấp nhưng thu về đồng $ có giá nên giảm thiểu rủi ro, vì đồng $ sẽ mua được nhiều tiền hơn khi Saudi Arabia lấy đồng $ có giá đó đầu vào các tài sản các nước có đồng EUR, JPY,…sụt giá so với đồng USD. Nếu đồng $ giẩm giá, dầu thô tăng giá thì Saudi Arabia bán dầu giá cao thu được đồng $ mất giá thì Saudi Arabia tăng đầu tư vào tài sản Mỹ nên sẽ có lời hơn và giảm thiểu rủi ro. Nó không cần phải theo quy tắc lý luận hay lý thuyế kinh tế, hay tài chính vớ vẩn nào cả mà nó do kinh nghiệm của các chiến lược gia phân tích tài chính trong giao dịch hàng hóa giàu kinh nghiệm mà đúc kết ra.
Như tôi hay phân tích nhiều lần, đó là trong phân tích kinh tế để hoạch định chính sách đầu tư nhiều nhà kinh tế tại VN hay mắc sai lầm, mà còn rất lầm lẫn nguy hiểm khi não trạng của họ thấm nhuần các giáo lý học thuyết kinh tế của trường phái Keynes, và nhiều giáo phái kinh tế khác, nhất là giáo phái học thuyết Kinh tế chính trị Marx-Lenin,...họ học thuộc lòng như lý thuyết, nói trắng ra học như con Vẹt nên hậu quả daonh nghiệp VN đầu tư ra bên ngoài đều lỗ lã nặng nề vì tỷ giá hối đoái,...
Bất kể khi nào một đơn vị đồng tiền của quốc gia nào bị mất giá hay nặng hơn là bị bứt neo phá giá thì các nhà kinh tế VN họ luôn viện dẫn vào chính sách giảm giá đồng tiền để hỗ trợ xuất khẩu nhờ bán hàng giá rẻ thì họ đều hồ hởi và lạc quan là khi đơn vị tiền mất giá như vậy sẽ tốt cho nền kinh tế, vì nó nâng mức cạnh tranh xuất khẩu nhờ tiền rẻ, nên xuất khẩu dễ cạnh tranh. Nếu lý luận như vậy thì quốc gia nào cũng hạ đồng tiền cho rẻ để bán hàng cho mọi giá thì xuất khẩu bán hàng trên sao Hỏa à.
Các trường hợp như trường hợp đồng Ruble Nga (RUB) bắt đầu sụt giá vào mấy tháng cuối năm 2014 thì GDP của Nga thì lãnh đòn âm và suy thoái kinh tế, người ta thì đổ lỗi cho giá dầu giảm, và đó là tốt vì đồng RUB mất giá giúp Nga có bài học là tái cơ cấu đa dạng nền kinh tế, và xuất khẩu hàng hóa của Nga sẽ cạnh tranh hơn. Hãy nhớ rằng trước ấy vào năm 2013-GDP của Nga từng đạt mức cao nhất là 2.230,63 tỷ USD, và Rúp Nga chỉ dao động trung bình năm 2013 là quanh cái mốc 31,7 RUB mua được 1 $ thì khi đồng RUB sụt giá có lúc 82,45 RUB = 1 $ vào tháng Giêng năm 2016, còn năm 2015 thì rơi giá tan tành, thì GDP của Nga sụt giảm đến 904 tỷ $ (vì GDP của Nga năm 2013 là 2.230 tỷ $ thì năm 2015 chỉ còn 1.326 tỷ $. Các nước khác như khác cũng tan tành mây khói vì đồng tiền sụt giá quá nặng như Brazil chẳng hạn, thì đợn vị tiền tệ đồng Real của quốc gia này sụt giá không khác gì đồng RUB của Nga và nền kinh tế bị suy thoái nặng.
Các chuyên gia kinh tế VN thì cứ vô tư ca hót, khi họ phân tích cho rằng việc RUB Nga, hay đồng Real của Brazil,...giảm giá là điều tốt chứ không xấu, vì nó giúp cả Nga hay Brazil và nhiều quốc gia khác có đồng tiền mất giá họ sẽ nhân cơ hội đó mà tăng cường xuất khẩu, như tăng đầu tư sản xuất và tăng chi tiêu,…điều đó sẽ kích thích kinh tế lấy lại mức tăng trưởng mạnh hơn trước.
Thật không may, đó chỉ là lý thuyết kinh tế và tư duy lạc hậu. Hãy nhớ rằng khi phân tích kinh tế để quyết định việc gì đó cho kinh tế như tận dụng giá đồng bạc giảm giá để tăng sản xuất và tăng xuất khẩu, hay tăng đầu tư,...thì hãy nhớ rằng như tôi hay phân tích các biện pháp kích thích kinh tế bằng thủ thuật chi tiêu tài chính nó chỉ áp dụng và hoạt động tốt khi quốc gia đó có tỷ lệ lạm phát thấp. Nợ phát hành bằng đồng nội tệ,…chi phí lợi suất trái phiếu thấp. Điều đó nôm na là các chính phủ chỉ có thể đi vay với chi phí giá rẻ và mức lãi suất thấp.
Nhưng tôi cảnh báo rằng, đối với nước có đồng tiền mất giá mà nạn lạm phát cao, cộng những chi phí khi lợi suất trái phiếu cao, các chi phí vay vốn đắt, và vay nợ nước ngoài lớn thì đó là công thức đơn giản chỉ có thể dẫn đến suy thoái kinh tế cho các nước có đồng bạc bị mất giá mà đòi tăng sản xuất để xuất khẩu nhờ tiền yếu bán hàng rẻ, và càng kích thích kinh tế như dung thủ thuật “chính sách nới lỏng tiền tệ” hay chính sách tiền tệ mở rộng (expansionary monetary policy) thì nền kinh lãnh đòn thảm họa là tất yếu vài năm sau.
Đó là vì chi phí tài trợ cho tiền rẻ, khi lợi suất trái phiếu cao là rất tốn kém không có lời, kể cả phải tăng lương cho nhân công, họ không thể bù đắp được phí tổn tài trợ, kể cả thị trường tiêu dùng nội địa bị đánh sụt vì sức mua yếu của người dân do đồng tiền giảm giá quá mạnh. Nếu càng kéo dài gói kích thích kinh tế để tăng cường xuất khẩu thì càng rất tốn kém. Nếu xuất khẩu bị chậm lại vì khó khăn kinh tế của các nước nhập khẩu thì nó giật sập luôn cả nền kinh tế, vì sức mua tiêu dùng của người dân bị hụt hơi do tài sản giảm giá vì đồng tiền mất giá nặng. Đó là chưa tính phí tổn trả nợ nước ngoài tăng lên rất lớn, đẩy nền kinh tế lao xuống vực thẳm.
Đối với VN trước đây từng lãnh đòn đồng tiền mất giá và tăng đầu tư và xuất khẩu vì chính sách điều hành kinh tế sai lệch, khiến nền kinh tế phải trả giá tan tành làm giảm giá tài sản của dân chúng cộng nạn lạm phát vọt lên trời, có lẽ đến bây giờ quốc gia này vẫn còn ám ảnh nạn lạm phát trước đây vào năm 2008, 2010, và 2011. Đó là hậu quả thiểu số chuyên gia kinh tế thiếu tầm nhìn và thiếu kinh nghiệm trong phân tích quản lý kinh tế vĩ mô, nhưng ngồi cái ghế tư vấn kinh tế cho chính phủ quá cao so với thực lực của họ thì có hạn, khiến cho cả hàng triệu người bị vạ lây oan. Kể cả khi đó VN bung ra gói kích thích kinh tế mấy tỷ $ rồi đến năm 2010 phát hành giấy nợ đi vay 1 tỷ $ để tăng cường khả năng tài trợ xuất khẩu. Kết cục cái giá bây giờ mà VN trả nó quá đắt đỏ, nền kinh tế quanh năm trả nợ, xuất khẩu được đồng $ nào cũng dung trả nợ hết. Doanh nghiệp được tài trợ lãi rẻ bằng thủ thuật tài chính như vay nợ thì phá sản tan tành. Đó là hâu quả thiếu kinh nghiệm trong phân tích kinh tế.
Hãy nhớ rằng, như tôi hay nói và hay lập lại là trong quyết định về kinh tế khi đồng tiền mất giá mà lạm phát thấp thì không nói gì, còn chuyện đồng nội tệ bị mất giá mà lạm phát tăng quá cao, chi phí lợi suất và lãi vay ngân hàng cao thì càng đẩy mạnh xuất khẩu thì càng bị lỗ nặng, nhất là các nước có lợi tức thu nhập trung bình khá rồi đặc biệt như tôi hay phân tích trước đây là trường hợp Brazil, Malaysia hai quốc gia này mới đầu đồng tiền mất giá thì họ còn tăng xuất cảng, nhưng sau đó e ngại chùn bước không còn mặn mà khuyết khích xuất khẩu nữa, vì chi phí tài trợ cho tiền rẻ, lãi suất cao là rất tốn kém không có lời, kể cả phải tăng lương cho nhân công, họ không thể bù đắp được phí tổn tài trợ, kể cả thị trường tiêu dùng nội địa bị đánh sụt vì sức mua yếu của người dân do đồng tiền giảm giá quá mạnh mà tôi hay nhắc đi nhắc lại trong phân tích.
Cho nên đừng nghĩ là tiền rẻ mà ham xuất khẩu. Hãy nhìn xem tỷ giá hối đoái kinh điển US Dollar Saudi Arabian Riyal của Saudi Arabia luôn trụ vững trước cơn bão tài chính, và quốc gia này chưa bao giờ bị khủng hoảng kinh tế của họ bất chấp giá dầu thô tăng giảm bất thường, nhiều quốc gia khác thì bị rơi xuống vực thẳm chú Saudi Arabia vẫn không hề hấn gì mà còn là quốc gia có mức nợ chính phủ so với tỷ lệ phần trăm GDP của họ là thấp nhất thế giới, họ đnag là quốc gia bán rẻ xăng dầu cho thần dân của họ với mức giá thấp nhất thế giới là rẻ hơn lước lã.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét